Fyèv tifoyid la se yon maladi ke nou rankontre souvan an Ayiti. E daprè Òganizasyon Mondyal Sante (OMS), chak ane, gen anviwon 11 a 20 milyon moun ki trape maladi sa e anviwon 128 000 a 161 000 nan yo mouri.
Kisa ki fyèv tifoyid la?
Fyèv tifoyid la se yon enfeksyon ki koze pa yon bakteri ki rele Salmonella typhi oubyen bacille d'Eberth. Se yon maladi, si li pa trete ki ka tiye moun nan.
Kisa ki koz tifoyid la?
Jeneralman, fyèv tifoyid la transmèt pa dlo n'ap bwè oubyen bagay n'ap manje ki kontamine. Nou rankontre bakteri ki responsab maladi sa prensipalman nan twalèt moun ki gen maladi a deja. Kidonk, yon move asenisman twalèt yo ka koz bakteri a gaye nan anviwònman n'ap viv la. Lè konsa, gen posiblite pou dlo n'ap sèvi ak yo avèk manje n'ap konsome yo pou yo kontamine. E lè yon moun bwè yon dlo ki kontamine pa jèm sa, li manje yon vyann ki kontamine ki manke kwit oubyen li manje lòt bagay tankou fwi oubyen legim ki kontamine, li kapab pran maladi a tou. Yon moun ki gen fyèv tifoyid ka kontamine lòt moun tou si li sot nan twalèt li pa lave men li.
Sentòm
Sentòm yo kòmanse manifeste 1 a 2 semèn apre moun nan fin trape maladi a. Men ki sentòm yon moun ki enfekte prezante pi souvan:
- Yon gwo fyèv (ant 39 ak 40° C)
- Mal tèt
- Anvi vomi
- Doulè nan vant (vant fè mal)
- Konstipasyon oubyen dyare
- Apeti moun nan koupe
- Pafwa moun nan ka gen bouton tou.
Trètman
Pou trete fyèv tifoyid la, yo ititlize antibyotik. Genyen plizyè antibyotik ki ka trete maladi a, men sipoze gen yon analiz ki fèt pa yon pèsonèl sante pou detekte ki jèm ki responsab e pa konsekan pou yo chwazi antibyotik ki pi efikas pou trete malad la. Li rekòmande tou pou yo bay malad la sewòm oral si li gen dyare oubyen l'ap vomi.
Nou pa rekòmande pèsòn kouri al bay yon moun ki gen fyèv tifoyid yon antibyotik san li pa pale ak yon medsen anvan.
Prevansyon
Pou evite trape fyèv tifoyid la, pi meyè mwayen de prevansyon ki genyen se respekte règ ijyèn yo. Yon moun ka pran vaksen tou pou fè prevansyon.
Men kèk ti konsèy ke ou ka swiv pou evite trape fyèv tifoyid la:
- Byen kwit manje n'ap manje yo
- Si nou doute de orijin dlo n'ap bwè yo, bouyi oubyen trete yo anvan nou bwè yo
- Lave men nou souvan sitou apre nou sot nan twalèt.
- Byen lave fwi ak legim n'ap konsome yo.
